Anayasa Mahkemesi, izin parası konusunda bir karar verdi

Deniz İş Kanunu’na Göre Yıllık Ücretli İzin Hakkı ve Anayasa Mahkemesi Kararı

854 Sayılı Deniz İş Kanunu’na göre, aynı işveren emrinde veya aynı gemide bir takvim yılı içinde bir veya birkaç hizmet akdine dayanarak en az altı ay çalışmış olan denizciler yıllık ücretli izne hak kazanıyor. İzin süresi 6 aydan bir yıla kadar hizmeti olan gemi adamları için 15 günden, bir yıldan daha fazla hizmeti olanlar için ise yılda bir aydan az olamaz. İzin, işverenin uygun göreceği bir zamanda kullanılır. Gemi adamı izin hakkından feragat edemez.

Ancak, gemi adamının hak ettiği yıllık ücretli izni kullanmadan hizmet akdi Kanunun 14üncü maddesinin (I) numaralı bendine göre sona ererse izin süresine ait ücret ödenmiyor. Kanunun 14üncü maddesinin (I) numaralı bendi ise gemi adamının herhangi bir limanda geminin hareketinden önce gemiye dönmemesi, tutukluluk, hapis veya gemide çalışmaktan men olunması; işveren veya işveren vekiline karşı iş ve çalışma şartlarına aykırı hareket etmesi; denizcilik kurallarına veya ahlak ve adaba aykırı hareket etmesi hallerinde işveren tarafından iş akdinin feshedileceğini düzenliyor.

İşçi ve işveren arasındaki davalara bakan Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, söz konusu düzenlemenin Anayasa’ya aykırı olduğu gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’ne iptal başvurusu yaptı. AYM başvuruyu kabul etti. İşçinin hak kazandığı yıllık izin sürelerine ait ücretin, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücret üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenmesi gerektiği ifade edildi.

Anayasa Mahkemesi, Deniz İş Kanunu’nun 40ıncı maddesinin yedinci fıkrasını iptal ederek, yasal boşluk doğmaması için yeni bir yasal düzenleme yapılana kadar 6 ay süre verdi. AYM’nin iptal kararı ise 14 Eylül 2024 tarihinde yürürlüğe girecek. İlgili kanunlar uyarınca işçiler izin hakkından feragat edemez ve kullanmadığı izin karşılığı ücretin ödenmesi gerekmektedir.

İşçinin talebiyle izin yerine ücret ödense bile iş akdi sona erdiğinde işçi yeniden kullanılmayan izin ücretinin ödenmesini istediğinde Yargıtay işçiyi haklı bulmaktadır. Deniz İş Kanunu dışındaki kanunlarda ise, iş akdi hangi sebep ile sona ererse ersin kullanılmayan izin ücretleri iş akdinin sona erdiği tarihteki ücret üzerinden ödenmelidir.