Mecelle hakkında bilgi. Mecelle Kanunu’nun hükümleri.
Mecelle: İslam Hukukunun Osmanlı Dönemine Yansıması
Aynı zamanda uzun haliyle mecelle-i ahkamı Hayriye olarak da bilindiğini söylemek mümkün. Tabii bu durum Osmanlıca üzerinden Türkçeye çevrildiği zaman Mecelle olarak kısaca bilinir. Farklı kanunları ve hükümlerin meydana getirdiği Mecelle, İslami kurallar doğrultusunda Medeni Kanunu oluşturur.
Mecelle Nedir?
Osmanlı İmparatorluğu döneminde ele alınmış İslami özel hukuk kuralları Mecelle şeklinde bilinmektedir. Aynı zamanda Medeni Kanun şeklinde ifade edilen bu kodeks, 1868 ve 1876 yılları arasında Ahmet Cevdet Paşa başkanlığındaki bir komisyon tarafından ele alınmıştır. Bu komisyon kapsamında özel maddeler ve hükümleri ile birlikte hazırlanmak suretiyle yürürlüğe konulmuştur. Böylece İslami açıdan medeni kanunlar yazılış ve buna göre topluma entegre edilmiştir. Uzun yıllar kullanılması ile beraber en önemli İslami ve medeni kanunlar içerisinde geldiğini ifade etmek mümkün.
Mecelle Kanunu Hükümleri Nelerdir?
Toplamda 99 maddeden oluşması ile beraber bu konuda önemli maddeler ele alındığında Mecelle şu şekilde hazırlanmıştır;
– Borçlu olmamak asıldır, Borç ileri süren ispatla mükelleftir.
– Zararı yok etmek fayda sağlamaktan iyidir.
– Sözleşmenin amaç ve anlamı göz önüne alınır, yazılış ve söz değil.
– Kuşku, kesin bilgiyi gidermez.
– Eskiden var olan bir durumun aynen devam ettiği ele alınır. Eğer bu durum yeni bir etken ortaya çıkmamışsa geçerlidir.
– Özel zarar, genel zarara tercih edilir.
– Ticari örf ve adetler aynı zamanda ticari sözleşmelerin şartı gibidir.
Bu şekilde yukarıda verilen birçok farklı hükümde olduğu gibi Mecelle kanunu ortaya çıkarılmıştır. Ticaret ile beraber bireysel veya evlilik kapsamında pek çok farklı yapıyı ele almak suretiyle ifade eder.
Mecelle Kanunu İçerisinde Hangi Konular Yer Alır?
Osmanlı döneminde özellikle toplumu ilgilendiren birçok farklı konu Mecelle kanunu kapsamında ele alınmıştır. İslami özel hukuk kuralları olması ile beraber aynı zamanda Medeni Kanun olarak toplum açısından önemli bir yer tutar. Bu bağlamda büyü, kira, kefalet, havale, rehin, emanet, gasp, hacir, iflah, sulh, ibra, ikrar, kaza ve benzeri gibi daha birçok farklı konu Mecelle kanunu içerisinde bulunmaktadır. Böylece bu kanunlar üzerinden ele alınan kişisel haklar, özgürlükler ve eşitlik ile birlikte haksızlıkların giderilmesi noktasında önemli bir yer taşır.
Mecelle Hangi Mahkemelerde Uygulanmaktadır?
Arap Yarımadası ile Mısır hariç Mecelle kanunu Osmanlı topraklarının her noktasında uygulanmıştır. Aynı zamanda Osmanlı İmparatorluğu’nun sona ermesinin ardından Arap topraklarında bir süre daha geçerliliğini korumuştur. Bunlar içerisinde Suriye, Ürdün, Irak, Filistin gibi ülkeler ön plana çıkar. O yüzden çok uzun yıllar boyunca geçerliliğini korumuş en önemli kanunlar içerisinde gelir.
